«ὡς δ᾽ ὅτε τις φύλλων γενεὴ, τοίη δὲ καὶ ἀνδρῶν.»
– Ὅμηρος, Ἰλιάδα Σ, 146
Ένας άνθρωπος της τέχνης, της θάλασσας και της μνήμης έφυγε από κοντά μας.
Ο Σπύρος Κοσμάς (Ίβυκος Κ.), γλύπτης, ποιητής και ιστοριοδίφης από τη Σκόπελο, άφησε πίσω του έργα που συνομιλούν με το φως, τη θάλασσα και τον άνθρωπο.
Η ζωή του υπήρξε ένα ταξίδι δημιουργίας — από τα κύματα έως τη γλώσσα, από τη μορφή έως το πνεύμα.
Από μικρό παιδί βρέθηκε στη θάλασσα, στο πλάι του παππού και των μπάρμπαδων του που ήταν ψαράδες, μαθαίνοντας να «διαβάζει» τους δρόμους του πελάγους.
Η σχέση του με τη θάλασσα τον οδήγησε να είναι από το ιδρυτικά μέλη του Ναυτικού Ιστιοπλοϊκόυ Ομίλου Σκοπέλου (Ν.Ι.Κ.Ο.Σ.), του οποίου υπήρξε ο πρώτος πρόεδρος, μεταδίδοντας το πάθος του στις νέες γενιές του νησιού. Δημιούργησε με τα ίδια του τα χέρια σκάφη όπως ο «Γλάρος Κ.» και το «Θαλασσοπούλι», το οποίο —όπως μας έλεγε— επανασχεδίασε από μια σωσίβια λέμβο που είχε χαρίσει ο Αντρέας ο Ψαριανός, μεταμορφώνοντάς τη σε ιστιοφόρο· έργο τέχνης και ψυχής.
Η δημιουργική του πορεία επεκτάθηκε στη γλυπτική, την ποίηση και τη φωτογραφία, πάντα με άξονα τον άνθρωπο, τη μνήμη και τη Σκόπελο.
Το τελευταίο του γλυπτό, εγκατεστημένο πρόσφατα στο στο ξενοδοχείο Minnŏ, αποτελεί σύμβολο πνευματικής εξύψωσης και εσωτερικής αρμονίας. Όπως περιέγραφε ο ίδιος:
«Η έλλειψη δεν είναι μόνο γεωμετρία — είναι και τρόπος θέασης του κόσμου.
Στην έλλειψη χωράει η ατέλεια, η ροή, το μη τετελεσμένο. Εκεί αναπνέει η ποίηση.»
Το έργο, μια σύνθεση από εννέα ελλειπτικά σχήματα, παραπέμπει στο αβγό – φορέα της ζωής και της φιλοξενίας – και στον αριθμό εννέα, σύμβολο τελείωσης κατά την Πυθαγόρεια σκέψη. Ο ίδιος το συνόδευσε με το ποίημα «Έλλειψη», ένα κείμενο-μανιφέστο για την ένωση της τέχνης, της φιλοσοφίας και της γεωμετρίας.
Παράλληλα, ο Σπύρος Κοσμάς συνέχισε μέχρι πρόσφατα τη λογοτεχνική του πορεία, κυκλοφορώντας τη νέα ποιητική συλλογή του «Αμφισημία» – την τρίτη στη σειρά – όπου η ποίηση γίνεται ζωντανός οργανισμός που αναπνέει μέσα από τη σκέψη, τη γλώσσα και το συναίσθημα.
Ο ποιητής, με τη γνώριμη διεισδυτική του ματιά, διερευνά τη λεπτή ισορροπία ανάμεσα στο ρεαλιστικό και το υπερβατικό, στο αισθησιακό και το φιλοσοφικό, χαρίζοντάς μας έναν στοχασμό πάνω στην ίδια την έννοια της ύπαρξης.
Με το έργο του, ο Ίβυκος Κ. ένωσε το λυρικό με το ναυτικό, το μύθο με τη μνήμη, το προσωπικό με το συλλογικό.
Η Σκόπελος, που υπήρξε η γεννέτειρα και η έμπνευσή του, τον αποχαιρετά με συγκίνηση και ευγνωμοσύνη.
Γιατί άνθρωποι σαν τον Σπύρο Κοσμά δεν φεύγουν στ’ αλήθεια — απλώς ανοίγουν πανιά για άλλες θάλασσες.
Βιβλία του Σπύρου Κοσμά:
«Σύντομη Ιστορία της Σκοπέλου»
