Μέσα από τις γραμμές του μικρού παιδιού ζωντανεύουν οι εποχές του λαδιού, οι ελιές, τα ζώα που φόρτωναν τα κοφίνια, οι μυλόπετρες και οι καλιάγριες — τα ελαιοτριβεία του νησιού — που αποτελούσαν τότε την καρδιά της τοπικής οικονομίας.
Με καθαρό και αθώο βλέμμα, ο νεαρός Σκοπελίτης δεν καταγράφει απλώς τη διαδικασία παραγωγής, αλλά δημιουργεί έναν ευρηματικό διάλογο ανάμεσα σε έναν «Ξένο» και ένα «Παιδί». Με τη μορφή μιας μικρής συνέντευξης, παρουσιάζει τα προϊόντα, τους ανθρώπους και τα εργαστήρια του τόπου του, αναφέροντας μία προς μία τις καλιάγριες που λειτουργούσαν τότε. Έτσι, χωρίς να το γνωρίζει, γίνεται ο ίδιος ένας μικρός χρονικογράφος της εποχής του.
Το τετράδιο αυτό δεν είναι απλώς μια παιδική άσκηση, αλλά ένα κομμάτι της ζωντανής λαογραφίας της Σκοπέλου — ένα τεκμήριο που μας φέρνει πιο κοντά στις ρίζες και στους ρυθμούς μιας κοινωνίας που δούλευε με κόπο, αγάπη και σεβασμό στη γη.
Αντιγράφουμε από το τετράδιο του 12χρονου μαθητή Γεωργίου Ν. Ρόδιου το 1921!
«Το λάδι είναι ένα από τα προϊόντα του νησιού μας.Το λάδι βγαίνει από τις ελιές.Τις ελιές τις μαζεύουμε άμα ωριμάσουν και τις φορτόνομε στο ζωό και τις πηγαίνουμε στην καλιάγρια. Ύστερα τις πηγαίνουμε στην αποθήκη. Άμα γεμίσει η αποθήκη τις βάζουμε στα μισοκόφινα και τις πηγαίνουμε στο μύλο και μετά στη μαστέλα και ο πρωτομάστορας τις βάνει στα τσουπιά και τις πηγαίνουμε στη μηχανή.Εκεί με τη μανέλα φέρνουν οι εργάτες γύρω τις βίδες και στιβονται τα τσουπιά.
Το λάδι τρέχει μέσα σε μία κασέλα και ύστερα το βγαόνομε και το πηγαίνομε στη μαστ’ελα του λαδιού. Εκεί το αφήνομε κανά δύο ώρες για να κρυώσει και να κατακαθήση, ύστερα δίνομε το φόρο στην καλιάγρια και στο δημόσιο και το άλλο το βάνομε στα τουλούμια και το πηγαίνομε στο σπίτι…»
27-3-1921
Οι καλιάγριες
Ξένος: Γειά σου καλό παιδί!
Παιδί: Χαίρετε κύριε.
Ξ: Πώς ονομάζεσαι;
Π: Ονομάζομαι Γεώργιος Ν. Ρόδιος.
Ξ: Έχεις γονείς;
Π: Έχω πατέρα, μητέρα και ένα αδερφό και αδερφή.
Ξ: Τί καλά βγαίνει ο τόπος σας;
Π: Ο τόπος μας βγαίνει καλό λάδι σαν βούτυρο, κρασί καλό, κορόμηλα, τυρί και μυζήθρες.
Ξ: Πού το βγαίνετε το λάδι;
Π: Έχουνε 15 καλιάγριες κι ένα εργοστάσιο.
Ξ: Πού είναι οι καλιάγριες;
Π: Μία είναι πέρα στο Μώλο, του κ. Μπελαβλάτη. Του κ. Ζαχ. Δουλίδη. Του κ. Παπαλιόσα.Του κ. Χήρα. Των αδερφών Βαλσαμάκη. Του κ. Κοχίλη.Του κ. Γεωργάρα.Του κ. Αλέκου Επιφανίου. Του κ. Σίσκου.Του κ. Δουλίδη. Του κ. Καρίδα.Του κ. Κοσμά.Του κ. Παλιωργιότη.Του μακαρίτη Ραφτάκη. Και του κ. Βακράτσα.Και του κ. Μπεφάνη Επιφανίου.
Ξ: Σε ευχαριστό καλό παιδί.
Π: Χαίρετε κύριε._
