Γράφει ο Λεωνίδας Καλούσης
Πενία τέχνας κατεργάζεται ή, μήπως, η ζωή δεν είναι τίποτα άλλο από μια σύνθεση διαφορετικών τεχνών και τεχνουργημάτων για να μπορέσει κανείς να τη βιώσει καλύτερα;
Στην περίπτωσή μας η έννοια της τέχνης δεν ταυτίζεται τόσο με την ικανότητα κάποιου να επιδίδεται σε μια ασχολία, όσο με την επιτηδειότητα να τα καταφέρνει σε καθημερινά ζητήματα, αλλά και σε άλλα που ξεδιπλώνονται μέσα στο βίο του και είτε τον ταλαιπωρούν είτε τον βάζουν σε σκέψη.
Τα βιβλία που βοηθούν προς αυτή την κατεύθυνση μοιάζουν να είναι από αυτά που ονομάζουμε «αυτοβελτίωσης». Όχι πως δεν περιέχουν και ένα… know how για το πώς να ζεις καλύτερα, εντούτοις κάποια από αυτά ξεφεύγουν από το προφανές του πράγματος. Μοιάζουν να είναι σαν μικρές νησίδες φιλοσοφικής σκέψης από τις οποίες μπορούμε να πιαστούμε γλιτώνοντας έναν πιθανό «πνιγμό».
Η τέχνη της αποτυχίας, Ελίζαμπεθ Ντέι
Σε εποχές σαν τη δική μας όπου θαυμάζεται ο πρώτος και ο δεύτερος είναι ένα τίποτα, το πρώτο πράγμα που φοβάται ο μέσος άνθρωπος είναι η αποτυχία. Τρέμουμε και μόνο στη σκέψη ότι δεν θα καταφέρουμε να φέρουμε εις πέρας κάποιο στόχο μας.
Μήπως, όμως, η έννοια της αποτυχίας οφείλει να μας κάνει πιο δυνατούς; Η συγγραφέας, δημοσιογράφος και παρουσιάστρια Ελίζαμπεθ Ντέι στο βιβλίο της Η τέχνη της αποτυχίας (μτφρ. Δέσποινα Αλεξανδρή, εκδ. Κλειδάριθμος) αντιστρέφει τους όρους λέγοντας πως μαθαίνοντας πώς να αποτυγχάνεις μαθαίνεις πώς να πετυχαίνεις.
Το βιβλίο είναι εμπνευσμένο από το βραβευμένο ομώνυμο podcast, εν μέρει είναι προσωπική αφήγηση και εν μέρει μανιφέστο.
Το σίγουρο είναι ότι το μήνυμα που μεταφέρει είναι ότι δεν προσδιοριζόμαστε από την αποτυχία. Αντίθετα, οφείλουμε να καταλάβουμε πως μια αποτυχία θα μας κάνει πιο δυνατούς.
Η τέχνη του να είσαι στωικός σε άστατους καιρούς, Μπρίτζιτ Ντιλέινι
Μπορεί κανείς να διαχειριστεί το πένθος, την καλοσύνη, το φόβο που περιζώνει τη ζωή μας; Μπορεί να αντικρούσει το κακό που προβάλλει ολοένα και πιο απειλητικό και αόρατο; Οι Στωικοί φιλόσοφοι είχαν βρει το «φάρμακο».
Αυτό μας λέει η δημοσιογράφος και συγγραφέας Μπρίτζιτ Ντιλέινι στο βιβλίο της Η τέχνη του να είσαι στωικός σε άστατους καιρούς (μτφρ. Ουρανία Παπακωνσταντοπούλου, εκδ. Πατάκη). Συγκεκριμένα, μελετάει τη φιλοσοφική σκέψη και τα διδάγματα τριών σημαντικών Στωικών φιλοσόφων της Αρχαιότητας. Συγκεκριμένα: του Σενέκα, του Μάρκου Αυρήλιου και του Επίκτητου.
Όσο και αν μας φαντάζουν μακρινοί, οι συγκεκριμένοι εξακολουθούν να διαβάζονται στις μέρες μας ωσάν να είναι «στυλοβάτες» της σκέψης του μετανεωτερικού ανθρώπου. Άλλωστε, η δική τους εποχή δεν είναι, τελικά, και τόσο διαφορετική από τη δική μας.
Προφανώς ο άνθρωπος έχει προοδεύσει από τους Αρχαίους χρόνους, εντούτοις ζητήματα όπως η κλιματική αλλαγή, οι λοιμοί, το άγχος, η διαφθορά, οι καταχρήσεις και η προδοσία (για να αναφέρουμε μόλις μερικά) αποτελούν τροχοπέδη και στη σημερινή εποχή.
Η Ντιλέινι μέσω του βιβλίου της οικειώνει τη φιλοσοφία του στωικισμού, φέρνει συγκεκριμένα παραδείγματα και τα αντιπαραθέτει με σκέψεις των τριών φιλοσόφων έτσι ώστε να διαφανεί αμέσως το… ανάχωμα της σκέψης που πρέπει να αποκτήσουμε μπρος σε κάθε δυσκολία.
Η τέχνη του να μιλάμε με τα παιδιά μας, Ρεμπέκα Ρόλαντ
Το να είσαι γονιός είναι το πιο δύσκολο «επάγγελμα» που μπορείς να επιλέξεις στη ζωή σου. Δεν αφυπηρετείς ποτέ και ελάχιστες φορές είσαι σε θέση να πεις πως κατέχεις την εμπειρία και τη γνώση να βρίσκεις τους κατάλληλους τρόπους επικοινωνίας με το παιδί σου.
Η Ρεμπέκα Ρόλαντ, μέλος του διδακτικού προσωπικού του Χάρβαρντ, λογοθεραπεύτρια και μητέρα, με το βιβλίο της Η τέχνη του να μιλάμε με τα παιδιά μας (μτφρ. Σοφία Ανδρεοπούλου, εκδ. Διόπτρα) φτιάχνει μια γέφυρα ανάμεσα στα παιδιά και τους γονείς.
Πώς να καταφέρεις να εμφυσήσεις στα παιδιά έννοιες όπως είναι η ενσυναίσθηση, η καλοσύνη, η ανεξαρτησία και η ευτυχία. Πώς η συζήτηση δεν θα παρεκτραπεί σε θυμό και άρνηση; Ή, ακόμη χειρότερα, σε τσακωμό;
Το συγκεκριμένο βιβλίο δείχνει τον τρόπο να χτίσουμε ποιοτική επικοινωνία και ουσιαστικές συζητήσεις, βοηθώντας τα να αναπτύξουν τις δεξιότητες και τις ικανότητες που χρειάζονται για να εξελιχθούν.
Όταν δημιουργήσουμε σχέσεις με λιγότερες συγκρούσεις και περισσότερη χαρά, εξασφαλίζουμε για τα παιδιά μας ένα καλύτερο μέλλον.
Η τέχνη του να διαβάζεις τη σκέψη, Χένρικ Φέξεους
Δεν γίνεται να έχετε μπει στην πειρασμό να σκεφτείτε πως θα θέλατε να έχετε το χάρισμα να μπαίνεται ανεμπόδιστα στο μυαλό των άλλων. Σε μια σκληρή διαπραγμάτευση, σε ένα κρίσιμο επαγγελματικό ραντεβού ή σε μια ερωτική συνάντηση, το ιδανικό θα ήταν να γνωρίζουμε τι σκέφτεται ο ομιλητής μας και αναλόγως να πράτταμε.
Ο Χένρικ Φέξεους με το βιβλίο του Η τέχνη του να διαβάζεις τη σκέψη (μτφρ. Αγγελική Νάτση), προφανώς και δεν μας δίνει αυτή την υπερφυσική ικανότητα, αλλά μας δείχνει τον τρόπο πώς να αποκρυπτογραφούμε τις μύχιες σκέψεις των άλλων.
Τούτο μπορεί να γίνει αν καταφέρουμε να δούμε το πώς το σώμα μιλάει και τι μπορεί να μας λέει για την ψυχολογική κατάσταση που βρίσκεται ο συνομιλητής μας. Κάπως έτσι μπορούμε να ασκήσουμε την κατάλληλη επιρροή και να ενισχύσουμε τις κοινωνικές μας δεξιότητες.
Το βιβλίο είναι διεθνές μπεστ σέλερ, καθώς έχει πουλήσει πάνω από 500.000 αντίτυπα παγκοσμίως και έχει μεταφραστεί σε 35 γλώσσες.
Η τέχνη του να μην κάνεις τίποτα, Σελέστ Χέντλι
Έχουμε μάθει ή μας έχουν κάνει να πιστεύουμε πως η υπερπροσπάθεια είναι αρετή. Ότι πρέπει να είμαστε συνεχώς σε εγρήγορση και να μην σταματάμε ποτέ να ενεργούμε. Ακόμη και εις βάρος του εαυτού μας.
Η Σελέστ Χέντλι με το βιβλίο της Η τέχνη του να μην κάνεις τίποτα (μτφρ. Μυρτώ Καλοφωλιά, εκδ. Πατάκη) απομυθοποιεί τη σύγχρονη τάση της υπέρμετρης δράσης και απενοχοποιεί τις σκέψεις που κάνουμε μέσα στην ημέρα να μην θέλουμε να κάνουμε τίποτα.
Όπως σημειώνει στο βιβλίο, ο Δαρβίνος εργαζόταν μόλις τέσσερις ώρες την ημέρα, ενώ ο άνθρωπος περπατάει πάνω στη γη εδώ και 300.000 χρόνια, ενώ κάθεται πίσω από ένα γραφείο μόλις 200.
Η συγγραφέας μάς λέει πως ο στόχος είναι να σταματήσουμε να βάζουμε οι ίδιοι εμπόδια στην ευημερία μας και να αρχίσουμε να ζούμε ουσιαστικά και όχι διεκπεραιωτικά.
Συνδυάζοντας δεδομένα και διδάγματα από τη Νευροεπιστήμη, τις Κοινωνικές Επιστήμες και την Ιστορία, ακόμη και από την Παλαιοντολογία, το βιβλίο εξετάζει τις επικρατούσες κάθε φορά απόψεις για την αξιοποίηση του χρόνου, την τεμπελιά, τη σκληρή δουλειά, ακόμη και για το νόημα της ζωής.
Η τέχνη του να έχεις πάντα δίκιο, Άρτουρ Σοπενχάουερ
Έχουμε στο μυαλό μας, όχι άδικα, τον Άρτουρ Σοπενχάουερ ως έναν φιλόσοφο που ποτέ δεν συμβιβάστηκε με τις απόψεις των πολλών. Μισάνθρωπος, πνεύμα αντιλογίας, οργισμένος και ανατρεπτικός, αλλά και πνεύμα οξύ και γλαφυρό. Επομένως, η φιλοσοφία του μπορεί να αποτελέσει δίδαγμα ζωής για όλους μας.
«Σε μια αντιπαράθεση, πρέπει να αγνοήσουμε την αντικειμενική αλήθεια, ή μάλλον να την εκλάβουμε ως μια τυχαία συγκυρία, και να επικεντρωθούμε μόνο στην υπεράσπιση της θέσης μας και στην αντίκρουση της θέσης του αντιπάλου», σημειώνει χαρακτηριστικά στο βιβλίο του Η τέχνη του να έχεις πάντα δίκιο (μτφρ. Μυρτώ Καλοφώλια, εκδ. Πατάκη).
Προφασιζόμενος ότι διδάσκει τη «στρεψοδικία» (όπως χαρακτήρισε αργότερα ο ίδιος τη ρητορική), στην πραγματικότητα δίδαξε πως να την αναγνωρίζει κανείς και, κατ’ επέκταση, πώς να την αντιμετωπίζει. Αυτό το δηκτικό μικρό έργο παραμένει ακόμη και σήμερα ένα πολύτιμο εργαλείο για τον σκοπό αυτό.
Πώς να μιλάμε για βιβλία που δεν έχουμε διαβάσει, Πιέρ Μπαγιάρ
Μήπως έχει συμβεί σε όλους μας; Όχι απαραίτητα διότι θέλουμε να φανούμε περισπούδαστοι σε μια παρέα βιβλιόφιλων (που κι αυτή η περίπτωση μπορεί να ισχύει), όσο διότι πολλά βιβλία έχουν γίνει βίωμά μας δίχως καν να τα έχουμε διαβάσει.
Το βιβλίο του Πιέρ Μπαγιάρ Πώς να μιλάμε για βιβλία που δεν έχουν διαβάσει (μτφρ. Ελπίδα Λουπάκη, εκδ. Πατάκη) κουβαλάει μια δόση ίντριγκας, αλλά και μια βαθιά συνειδητοποίηση για τη δυναμική ορισμένων βιβλίων.
Ναι, πολλές φορές φτάνουμε στο σημείο να μιλάμε για τον Οδυσσέα του Τζόυς, την Άννα Καρένινα του Τολστόι ή την Μαντάμ Μποβαρί του Φλωμπέρ (τυχαία τα παραδείγματα) δίχως να έχουμε διαβάσει έστω μια αράδα τους. Πώς γίνεται αυτό;
Σύμφωνα με τον Μπαγιάρ, τα κλασικά βιβλία (συνήθως) έχουν εγγραφεί στο συλλογικό κομμάτι του πολιτισμού που μας συνέχει. Η θέση τους είναι αναντίρρητη. Φτάνουμε έτσι στο συμπέρασμα πως ακόμη κι αν δεν τα έχουμε διαβάσει αποτελούν σημαντικές ρίζες της κοινής μας κουλτούρας.
Σαφώς, το ιδανικό θα ήταν να τα διαβάσουμε, αλλά, φευ, ο χρόνος είναι τόσο λίγος και τα σπουδαία βιβλία τόσα πολλά. Πώς να προλάβεις να τα διαβάσεις όλα; Ξέρεις, όμως, πως είναι εκεί. Κι αυτό από μόνο του είναι σημαντικό.
