Γράφει η Σπυριδούλα Μπετσάνη

Ο Ανδρέας Σάμψων είναι Σκοπελίτης, νησιώτης στην καρδιά, Αθηναίος στην καθημερινότητα, ταξιδιώτης του νου και της ψυχής. Σπούδασε στο Εθνικό Μετσόβιο Πολυτεχνείο κι έπειτα άνοιξε τα φτερά του για το Παρίσι, όπου μυήθηκε στην τέχνη της πολεοδομίας. Η επιστροφή του στην Ελλάδα τον οδήγησε στον Οργανισμό Εργατικής Κατοικίας, όπου εργάστηκε επί σειρά ετών. Ωστόσο, το ουσιαστικό του ταξίδι ξεκίνησε όταν αφιερώθηκε, για είκοσι και πλέον χρόνια, στον συντονισμό ομάδων αυτογνωσίας μια βαθιά ενασχόληση με την ανθρώπινη ψυχή.

Μέσα από τις ομάδες αυτές, ο Ανδρέας βυθίστηκε στη μελέτη της ψυχολογίας και ανακάλυψε την ανεξάντλητη μαγεία του ανθρώπινου εγκεφάλου. Θαύμασε τις άγνωστες ακόμα δυνατότητές του, εκείνες που, λες, προορίζονται για λίγους και εκλεκτούς, για εκείνους που γεννιούνται με σπάνια χαρίσματα που η επιστήμη ακόμα πασχίζει να εξηγήσει. Όλη αυτή η πορεία τον οδήγησε στην έκδοση του βιβλίου του «Ο Εγκέφαλος», καρπός μελέτης, περιέργειας και θαυμασμού για το ανθρώπινο μυστήριο. Αξίζει να σημειωθεί ότι στο συγκεκριμένο βιβλίο, το εξώφυλλο που απεικονίζει τον εαυτό του είναι σχεδιασμένο από τον ίδιο.

Η αγάπη του για την Ελληνική ιστορία τον οδήγησαν να συγγράψει και άλλες βιβλία όπως «Οι Σπαρτιάτες», «Η ζωή στην Αρχαία Ελλάδα» κ.α.
«Εξόριστος στον τόπο μου»

Μπορεί να γεννήθηκε και να μεγάλωσε στην πολύβουη Αθήνα, όμως η καρδιά του πατέρα του και μέσα από αυτήν κι η δική του, παρέμεινε δεμένη με τις καταπράσινες πλαγιές και τα γαλανά νερά της Σκοπέλου. Σε ηλικία μόλις 12 ετών, ο Ανδρέας στάλθηκε στο νησί για να γνωρίσει συγγενείς που είχαν ξεχαστεί μέσα στη σιωπή των χρόνων και να δει από κοντά τον τόπο των προγόνων του.

Αυτή η πρώτη, σχεδόν ιερουργική επαφή με τη ρίζα του, γέννησε το πρώτο του βιβλίο: «Εξόριστος στον τόπο μου», ένα βιωματικό οδοιπορικό που ξετυλίγει τις πρώτες του εντυπώσεις από την οικογένεια του πατέρα του, μια οικογένεια σημαδεμένη από πίκρες κι αποστάσεις. Μέσα στις σκιές αυτών των συναντήσεων, ο Ανδρέας ανακαλύπτει τα κειμήλια του παππού του, του Καπετάν Διοματάρη, μιας μυθικής μορφής που, όσο μεγάλωνε, τόσο περισσότερο τον καλούσε να αναζητήσει την ιστορία της.

«…άλλοτε πηγαίναμε δυο – τρεις βάρκες μαζί στον περήφανο βράχο της Χαδούλας για διαγωνισμό βουτιάς. Το θέαμα ήταν πανέμορφο και η φασαρία όλο και μεγάλωνε όσο ψήλωνε η εξέδρα της κατάδυσης, ο ανταγωνισμός, τα στοιχήματα, τα χειροκροτήματα και οι φωνές. Εγώ στεριανός έμενα στη βάρκα θαυμάζοντας και ζηλεύοντας τους φίλους μου που είχαν την τύχη να γεννηθούν και να μεγαλώσουν μέσα στη θάλασσα και στη φύση, ενώ εγώ στη στεριά και στο τσιμέντο…»

(Απόσπασμα, από το βιβλίο «Εξόριστος στον Τόπο μου»)

Η έρευνα του αυτή τον οδήγησε στο δεύτερο του έργο, το «Καπετάν Διοματάρης», έναν φόρο τιμής σε μια εποχή που χάνεται, σ’ έναν τολμηρό άνδρα που έζησε μια ζωή γεμάτη περιπέτεια και θάρρος. Το όνομα «Διοματάρης» παραδοσιακό σκοπελίτικο, που σήμαινε «όμορφος» χάθηκε κι αυτό, όπως τόσα άλλα, αφού το μετονόμασαν σε «Διαμαντής».

Η φωνή του τόπου

Η Σκόπελος, ωστόσο, δεν έμεινε μόνο ανάμνηση ή πηγή έμπνευσης. Έγινε ανάγκη έκφρασης. Από αυτήν την ανάγκη γεννήθηκε το έργο του «Ο Τραϊγιουργός», γραμμένο στην τοπική ντοπιολαλιά, καρπός της γλωσσικής και πολιτισμικής μνήμης. Ο τίτλος, συνδυασμός των λέξεων «τραγί» και «Γιωργός», μας εισάγει στην ιστορία ενός βοσκού που, κυνηγώντας πλούτη και κοινωνική άνοδο, κατάφερε να παντρευτεί μια αρχοντοπούλα. Μια φαινομενικά απλή ιστορία, που όμως ξετυλίγεται σαν παραμύθι γεμάτο από αρώματα του νησιού, από έθιμα, καθημερινές συνήθειες και ξεχασμένους τόπους.

«…ώσπου να βγει ο ήλιος πίσω απ’ τη μαλλιαρή ράχη του Παλουκιού, η κομπανία είχε σκαπετήσει ψηλά στον Πευκιά από όπου αγνάντευε το χωριό και όλο τον κόλπο. Ανέθρωσκαν οι καπνοί από τις καμινάδες των μοναστηριών του Ευαγγελισμού, του Σωτήρα, της Αγιάς Βαρβάρας και του Προδρόμου, σα θύμιαμα προς τον Δημιουργό…»

(απόσπασμα από, το βιβλίο «Τραϊγιουργός»)

Στο τέλος του βιβλίου, ο συγγραφέας συγκεντρώνει και αφηγήσεις αληθινών προσώπων της Σκοπέλου, εκείνων που άφησαν το αποτύπωμά τους στον χρόνο, σαν πετρόχτιστα σπίτια που αντέχουν στη φθορά.

Η κληρονομιά

Ο Ανδρέας Σάμψων έχει στο ενεργητικό του δεκατέσσερα βιβλία, όλα καρποί σπουδής, εσωτερικής διερεύνησης και σεβασμού προς την ιστορία και την ψυχή του ανθρώπου. Τα τρία του βιβλία που σχετίζονται με τη Σκόπελο, το «Εξόριστος στον τόπου μου», «Καπετάν Διοματάρης» και «Τραϊγιουργός δεν είναι απλώς αφηγήσεις. Είναι ένα πολύτιμο δώρο στους νέους του νησιού, μια γέφυρα ανάμεσα στο χθες και το αύριο, ένα προσκλητήριο επιστροφής στον αυθεντικό τρόπο ζωής των προγόνων τους. Φέτος εκδόθηκε και το νέο του βιβλίο με τίτλο «Σκοπελίτικα Διηγήματα».
Σημειώνεται πως όλα του τα έργα τα εκδίδει ο ίδιος, με προσωπικό μόχθο και πίστη στο περιεχόμενο τους.

Ο Καπετάν Διοματάρης και το όνομα Σάμψων

Το επώνυμο Σάμψων, που πλέον συνοδεύει την οικογένεια, ήταν αρχικά παρατσούκλι. Ο προπροπάππος του, Κυριάκος Παντελής, υπήρξε πρωτοπαλίκαρο του Νικοτσάρα. Παντρεύτηκε Σκοπελίτισσα και εγκαταστάθηκε στο νησί. Ο γιος του, Δημήτρης, φούρναρης στην Παναγία, απέκτησε δεκατρία αγόρια και φημιζόταν για τη δύναμή του. Σε μια φιλονικία, λέγεται πως πέταξε τρεις άντρες στη θάλασσα. Από τότε, ο λαός τού κόλλησε το παρανόμι «Σάμψων», που έμελλε να γίνει οικογενειακό επώνυμο.

Ο παππούς του Ανδρέα, σε ηλικία μόλις επτά ετών, εστάλη στο Γαλαξείδι για να μάθει την τέχνη του καραβομαραγκού σε σκοπελίτικο ταρσανά. Εκεί, σε μια συνοικία που λεγόταν «Σκοπελίτες», ανατράφηκε με κόπο και σκληρότητα. Στα δεκαπέντε του, πηδάει σε ένα καράβι για να ξεφύγει από τη ζωή του και ξεκινά το δικό του ταξίδι – ένα ταξίδι που τον έφερε πίσω στη Σκόπελο ως καπετάνιο, με δικό του καΐκι.

O Ανδρέας Σάμψων δεν έπαψε να αναζητά τις ρίζες του, να μελετά τον εαυτό του και τον κόσμο, και να επιστρέφει με κάθε βιβλίο του σαν απόδημος που φέρνει μαζί του θησαυρούς.

Σπυριδούλα Μπετσάνη