Οι στίχοι των παραδοσιακών καλάντων που ακούστηκαν το Σαββατόβραδο στον Οικισμό της Σκοπέλου, δεν είναι μόνο γιορτινοί. Δείχνουν τον τρόπο με τον οποίο η σκοπελίτικη παράδοση σχολιάζει την κοινωνία με χιούμορ και εξυπνάδα. Πίσω από την απλή γλώσσα και τον εύθυμο τόνο, φαίνεται καθαρά η καθημερινή ζωή και οι οικονομικές διαφορές της εποχής.
Οι καλαντιστές απευθύνονται σε όλους, χωρίς διακρίσεις και προσαρμόζουν το αίτημά τους ανάλογα με τις δυνατότητες κάθε σπιτιού. Από τους πλούσιους ζητούν φλουριά, από τους λιγότερο εύπορους μικρότερα ποσά, ενώ από τους φτωχότερους μια προσφορά σε είδος, όπως ένα ζευγάρι κότες. Δεν πρόκειται για κριτική, αλλά για μια ρεαλιστική και χιουμοριστική αποτύπωση μιας κοινωνίας όπου οι ανισότητες είναι γνωστές, όμως όλοι συμμετέχουν στο έθιμο.
Κι ανοίξτε τα κουτάκια σας
τα κατακλείδωμένα.
Και δώστε μας τον κόπο μας
απ’ το χρυσό πουγκί σας.
Η φράση «ανοίξτε τα κουτάκια τα κατακλειδωμένα» εκφράζει το γνώριμο σκωπτικό ύφος των Σκοπελιτών. Υπενθυμίζει ότι τα κάλαντα δεν είναι μόνο τραγούδι και γιορτή, αλλά και μια πράξη ανταλλαγής. Η γενναιοδωρία παρουσιάζεται ως βασικό στοιχείο της γιορτής και ως δεσμός που κρατά ενωμένη την κοινότητα.
Με απλά λόγια, οι στίχοι αυτοί είναι ένα μικρό στιγμιότυπο της κοινωνίας. Μέσα από τον λαϊκό λόγο και το χιούμορ, τα κάλαντα καταγράφουν τις οικονομικές συνθήκες της εποχής τους και δείχνουν πώς η παράδοση λειτουργεί διαχρονικά ως τρόπος κοινωνικού σχολιασμού.
Τα σκοπελίτικα κάλαντα
Χριστούγεννα, πρωτούγεννα,
πρώτη γιορτή του χρόνου.
Για βγέστε, δέστε, μάθετε
πως ο Χριστός γεννάται.
Γεννάται κι ανατρέφεται
με μέλι και με γάλα.
Το μέλι τρων οι άρχοντες,
το γάλα οι αφεντάδες.
Και το μελισσοβότανο
το λούζοντ’ οι κυράδες.
Κι ανοίξτε τα κουτάκια σας
τα κατακλείδωμένα.
Και δώστε μας τον κόπο μας
απ’ το χρυσό πουγκί σας.
Αν είστε από τους πλούσιους,
φλουριά μην τα λυπάστε.
Και αν είστε από τους δεύτερους,
τάληρα και δραχμίτσες.
Και αν είστε από τους πάμπτωχους,
ένα ζευγάρι κότες.
Και σας καληνυχτίζουμε,
πέσετε κοιμηθείτε.
Ολίγον ύπνο πάρετε,
και πάλι σηκωθείτε.
Στην εκκλησία τρέξετε,
μ’ όλη την προθυμία.
Και του Χριστού ακούσατε,
τη θεία λειτουργία.
Και του χρόνου!
